NİZİP TİCARET BORSASI

ANTEP FISTIĞININ İNSAN BESLENMESİNDEKİ ÖNEMİ 

Antep Fıstığı, dünyada yeni yeni tanınmaya başlayan önemli bir tarımsal üründür. İçerdiği besin bileşenleri, lezzeti ve artık ürünleri ile geniş bir kullanım alanı vardır. Türk mutfağında ve Yunan mutfağında sık sık rastladığımız Antep fıstığı protein, karbonhidrat ve yağ açısından oldukça zengin bir içeriğe sahiptir. Ayrıca antepfıstığının kavrulması, fıstıklarda afla toksin içeriğinin ortadan kaldırılması veya azaltılması için etkili bir fiziksel metot olup, Antep fıstığının kullanımını arttırmıştır. 

Antepfıstığı, besin öğeleri bakımından sert kabuklu yemişlerden fındık ve ceviz ile karşılaştırıldığında;  protein açısından 19.3 gram ile en yüksek değere sahip olduğu, ayrıca sığır etinden daha fazla protein içerdiği tablo 3’te görülmektedir. Protein kalitesi açısından değerlendirdiğimizde; proteinden zengin hayvansal bir besin olan sığır etinin insan vücudunda sindirilebilirliği % 91-100 değerleri arasında iken, bitkisel kaynaklı bir besin olan antepfıstığının sindirilebilirliği  %69-90 değerlerine sahiptir.

Antepfıstığı ve diğer sert kabuklu yemişlerin hem içerdikleri protein miktarı hem de protein kalitesi olarak düşünüldüğünde sağlıklı beslenme rehberlerinin oluşturulmasında kullanılan besin grupları içinde et vb. grubunda yer alması gerektiği beslenme otoriteleri tarafından ileri sürülmüştür.

Antepfıstığı, insan ve hayvanların temel enerji kaynağı olan ve proteinlerin enerji kaynağı olarak kullanımını kısıtlayan karbonhidratlar açısından diğer sert kabuklu meyvelerle benzer oranda olup yaklaşık miktarı  15.5-19.0  / 100g  arasında değişmektedir.

Sert kabuklu meyve tüketiminin, kan glikozunu düzenleyerek, hiperglisemi gelişimini önlediği ve tip 2 diyabet hastalığının oluşmasını da önlediği ileri sürülmüştür (26).  

Diyette alınan antepfıstığı tüketimi ile doymuş yağların yerini doymamış yağlar aldığından mevcut Amerikan Kalp Birliğinin ilkeleri ile uyumludur . Ve HDL Kolesterolü arttırma özelliğiyle de total yağ alımını daha serbest hale getirmektedir. Amerikan Kalp Birliği’nin, besine dayalı diyet önerileri, 4 ana hedeften oluşur: 

1. Bütün besin gruplarını içeren sağlıklı bir beslenme modelini benimsemek,

2. Sağlıklı vücut ağırlığına ulaşmak,

3. İstenilen kan kolesterolü ve lipoprotein profilini sağlamak,

4. İstenilen kan basıncına ulaşmak. 

Vejetaryenler; kolon, prostat kanserleri ve kalp hastalıkları açısından düşük risk grubundadırlar. Bu durum vejetaryenlerin beslenmesinde etin yer almaması, öte yandan posa, mineral, antioksidan içeriği zengin olan sebze, meyve, tahıl ve sert kabuklu meyvelerin diyetlerinde yüksek oranda yer almasından kaynaklanmaktadır. 

Kanser ile ilgili yapılan çalışmalar, kalp hastalıklarında risk faktörü olan kolesterol gibi önemli bir kanser tanımlayıcısı (markerı) henüz belirleyemedi . Antep fıstığı total antioksidanlar yönünden zengindir ve ortalama değerleri 1.3 mmol/100gr’dır. Fıstığın yaygın bir tüketim türü olan fıstık ezmesi, fıstığın içerdiği total antioksidanların yaklaşık dörtte birini içerir. Kabuk içermeyen fıstıklar, kabuklu fıstıkların içerdiği antioksidanların %50’sinden daha az antioksidan içerirler. Ayrıca sadece iç şeklinde satın alınan Brezilya fıstığı ve Antep fıstığı ise kabuklu satın alınanlara nazaran çok daha az antioksidan içerir. Fıstık antioksidanlarının önemli bir kısmı kabukda (pelikül) yer alır ve dış kabuğu açılmadan saklanan fıstıklar, kabuğu kırılıp iç şeklinde saklanan fıstıklara kıyasla daha fazla antioksidan içerirler.

Sert kabuklu yiyecekler fonksiyonel besin kapsamındadır. Genel olarak Antep fıstığının yüksek antioksidan değerlerine sahip olması özelliğinden dolayı diğer antioksidan oranı yüksek bitkisel besinlerde olduğu gibi Antep fıstığının da kanserden koruyucu bir etkisi olabilir. Ki zaten diyetle alınan doymamış yağ asitlerinin kansere karşı koruyucu etkilerinin olabileceği yapılan çalışmalarda belirtilmiştir.

Antep fıstığı E vitamininden zengin olup, doygunluk hissi oluşturur. Dolayısıyla Lakto-Ovo vejetaryenler için hem bu yönüyle hem de antep fıstığının yüksek oranda içerdiği bitkisel protein sebebiyle de et, tavuk ve balık yerine kullanılabileceği belirtilmiştir.

Kardiyovasküler açısından değerlendirdiğimizde sonuç olarak: 

Antep fıstığının içerdiği bitkisel protein, doymamış yağ asitleri, antioksidan flavonoidler ve posa nedeniyle, tokluk kan şekerinin yükselmesini önlediği, karbonhidrat toleransını düzelttiği ve diyabetik komplikasyonları önlediği yapılan çalışmalarda belirtilmiştir.(35) Kadınlarda sık sert kabuklu meyve tüketiminin safra taşı riskini de azalttığı belirtilmiştir.

ANTEP FISTIĞININ FAYDALARI

* Günde 10-12 adet yenilen iç antepfıstığı,vücudun günlük yağ ihtiyacını karşılayabilmektedir.

* 100 g antepfıstığı vücudun günlük protein,vitamin B1 ve fosfor ihtiyacının %35''ini karşılayabilmektedir.

* Antepfıstığında kolestrol yoktur Kandaki kolesterol seviyesini düşürür. Kroner kalp hastalığının riskini azaltır.

* Antep fıstığı protein yönünden 2 kat,fosfor yönünden 4 kat sığır etinden daha üstündür

* Vitamin E,B ve C komplexince zengindir.

* Antepfıstığı şeker hastalığında (Diabete Mellitus)kullanılabilir

* 100 gr antepfıstığında 4.0 gr posa bulunur.Posa miktarı yönünden pirinç, patates ve buğday (0.3 gr) dan daha üstündür

* İnce bağırsakta glikoz emilimini azaltır ve kan şekerinin yükselmesini önler.

* Yapısındaki lipitlerin çoğunluğu monounsature yağ asiti içerdiğinden(35 g), kan şekerini yükseltme (Glisemik indx) yönünden buğdaydan daha az riske sahiptir

* Kalp İçin Antep fıstığı kalp sağlığını korumada önemli bir ilaç vazifesi görür

* Hastalıktan Sonra Antep fıstığı nekahet dönemlerinde de vücudumuzun dostudur. Bir terkip içinde veya tek başına tüketilen fıstık, nekahet dönemin rahat ve kısa sürmesini sağlar, bünyeyi dirençli hale getirir

* Akciğer için iyi bir iltihap temizleyicidir. Göğsü yumuşatır, ağrılarını hafifletir, öksürüğün geçmesine yardımcı olur.

Kaynak: Diyette Antep fıstığı ve insan sağlığına etkileri

Dyt. Seda GÜLER / Diyetisyen

http://www.saglikaktuel.com